Odnowa biologiczna

Przemysław Wajs jest magistrem wychowania fizycznego, fizjoterapeutą praktykującym w Częstochowie tel. kom. 504 693 465
Wykonuje masaż i rehabilitację ruchową w domu klienta

Odnowa biologiczna jest dziś oddzielną specjalnością zawodowa wykraczającą poza dziedzinę sportu i stanowiącą jednocześnie dział profilaktyki zdrowotnej. Odnowa biologiczna jest szeregiem oddziaływań pedagogicznych, psychologicznych i biologicznych zmierzających do przywrócenia pełnej równowagi fizycznej i psychicznej, innymi słowy do homeostazy.

Dla osób uprawiających sporty walki odnowa biologiczna stanowi nieoceniony element procesu treningowego. To pojęcie, dość powszechnie nam znane najczęściej kojarzy się z wypoczynkiem biernym i czynnym. Podejmowanie działań z zakresu odnowy biologicznej związane będzie najczęściej z próbą niwelowania zmęczenia, które jest produktem pracy i swoistą reakcją obronną organizmu. Wyróżniamy zmęczenie przewlekłe i ostre oraz lokalne i ogólne. Ostre zmęczenie ogólne może doprowadzić do wyczerpania zaś przewlekłe do przemęczenia i apatii. W sportach walki najczęściej możemy mieć do czynienia z ostrym zmęczeniem lokalnym objawiającym się utratą zdolności do pracy określonej grupy mięśniowej. Częstym zjawiskiem jest również przetrenowanie, które objawia się zmniejszoną możliwością adaptacyjna sportowca co z kolei powoduje brak postępów sportowych. Najczęstszą przyczyna takiego stanu jest niewłaściwy dobór obciążeń treningowych oraz niestety doping.

Tu wyróżniamy dwa typy przetrenowania:

- sympatykotoniczny: cechujący się przewagą stanów pobudzenia nad hamowaniem czyli zwiększonej aktywności układu współczulnego człowieka. Charakterystyczne jest wówczas szybkie meczenie się, zaburzenia snu, utrata masy ciała, niepokój, agresja. Zastosować wówczas należy zmniejszenie obciążeń treningowych zwłaszcza tych specjalistycznych, pływanie rekreacyjne, piesze wycieczki w góry, masaż uspakajający relaksację i wizualizację, saunę, kąpiele solankowe i perełkowe, dietę zasadową.

- parasympatykotoniczny: cechujący się przewaga procesów hamowania nad pobudzeniem, a więc przewagą układu przywspółczulnego. Charakterystyczne jest wówczas ogólne znużenie i brak motywacji, przyrost masy, obniżenie wydolności beztlenowej. Zastosować wówczas należy zmienność treningową, zmniejszyć objętość treningu, wprowadzić inne dyscypliny do treningu np.: inne gry, masaż pobudzający, bicze wodne, solarium, krioterapię, dietę kwasową.

Oczywiście każdy rodzaj przetrenowania lub niepokojących objawów musi być konsultowany ze specjalistami. Podejmowanie samodzielnych działań niejednokrotnie może okazać się nieskuteczne.

Odnowa biologiczna przebiega według określonych zasad, których ze względu na charakter artykułu nie będę przytaczał. Pamiętać również należy, że także zdolność do szybszego wypoczynku i regeneracji sił czyli zdolność restytucyjna może ulegać wytrenowaniu. W doborze środków odnowy biologicznej ogromne znaczenie ma zarówno specyfika dyscypliny sportowej jak i okres treningowy (przygotowania ogólnego, specjalistycznego, startowy). W sportach walki w okresie przygotowania ogólnego dominować będą: pływanie rekreacyjne dwa razy w tygodniu, sauna raz na tydzień, masaż klasyczny całościowy co drugi dzień. W okresie przygotowania specjalistycznego: codziennie masaż odcinkowy, kapiel solankowa przed snem, co drugi dzień sauna, naświetlania ogólne trzy razy w tygodniu. W okresie startowym bezpośrednio przed startem (48 godzin przed zawodami lub w trakcie zawodów) masaż pobudzający odcinkowy, elektrostymulacja mięśni, bicze wodne, po starcie rozluźniający masaż odcinkowy lub całościowy, kriostymulacja, masaż podwodny, sauna (po 24 godz. od intensywnego startu w zawodach), kąpiele solankowe, ewentualnie zabiegi fizykoterapeutyczne w razie mikrourazów: laseroterapia, magnetoterapia, elektroterapia, krioterapia.

Odnowa biologiczna to także higiena żywienia. Diety dostosowywane są do rodzaju wysiłku, wieku, płci i specyficznych cech sportowca. W sportach walki dominować będzie dieta węglowodanowo-białkowa ze względu na wytrzymałościowo-siłowy charakter wysiłku. Powinna to być przede wszystkim dieta zbilansowana, czyli taka, która dostarcza wszystkich składników pożywienia.

Produkty bogate w węglowodany to: czekolada, fasola, miód, kasza, makaron, groch, ryż, płatki owsiane, chleb. Produkty bogate w białka to: polędwica, szynka, mleko pełne w proszku, sery żółte i białe ale już nie topione, wołowina, wątróbka, sardynki, dorsze, kakao, mak.

Pamiętać należy, że pokarm sportowców powinien być tak dobrany, aby był łatwo przyswajalny i bogaty w witaminy oraz mikroelementy, a także jednocześnie dozowany w większej liczbie i mniejszych objętościowo porcjach. Ważną rolę odgrywają odżywki i suplementy, których stosowanie winno zawsze odbywać się w konsultacji z lekarzem lub trenerem odnowy biologicznej. Nie tylko dla sportowców, ale i każdego człowieka bilans energetyczny ustroju stanowi temat ważny. Każdy z nas marzy o zgrabnej sylwetce pomimo upływających lat. Gdy w określonym czasie dostarczamy do ustroju zbyt wiele energii w stosunku do wydatków wówczas mamy do czynienia z dodatnim bilansem energetycznym. Przy długotrwałym dodatnim bilansie dochodzi do tycia. Przy dostarczeniu ponad potrzeby organizmu około 7300 kcal człowiek tyje 1 kg. Przeciętnie mężczyzna w wieku od 20 do 50 lat wykonujący prace umiarkowanie ciężkie fizycznie, nie uprawiający żadnej dyscypliny sportowej, nawet rekreacyjnie zużywa dziennie około 2800 do 3200 kcal, wyczynowiec nawet do 5000 kcal . W higienie żywienia nie tylko rodzaj pokarmu jest ważny, ale też sposób jego przygotowania. Podczas różnych obróbek żywności doprowadzamy do szeregu szkód w wartości odżywczej pokarmu. Warzywa i owoce najlepiej jeść surowe, mięso gotowane lub duszone. Smażenie, zapiekanie, pieczenie choć dają produktom mięsnym dobry smak to nie należą do najzdrowszych obróbek termicznych, zwłaszcza smażenie np.: na maśle. Nie należy jednak popadać w skrajności, jeść po prostu z rozsądkiem.

Krioterapia

Krioterapia ogólnoustrojowa czyli wejście do kriokomory, gdzie osoba jest poddana działaniu zimnego powietrza i gazu. W kriokomorze przebywa się w stroju kąpielowym w rękawiczkach wełnianych, opasce na uszy, sandałach drewnianych i skarpetach z maską chirurgiczną na twarzy. Należy być bezwzględnie suchym. Wchodzi się najpierw do przedsionka o temp. ok. - 60 stopni Celsjusza i po ok. 30 sekundach przechodzi do komory właściwej na ok. 3 min. o temp. ok. - 120 do - 170 stopni Celsjusza, cały czas spacerując. Bezwzględnie należy mieć zgodę lekarza na korzystanie z tego zabiegu. Do najważniejszych przeciwwskazań należą: niewydolności krążeniowo-oddechowe, neuropatie i angiopatie cukrzycowe, choroby miażdżycowe, niedokrwistość, niedoczynność tarczycy, nadciśnienie tętnicze, poważne niewydolności narządów wew. Zabieg ten wybitnie wpływa na eliminację zmęczenia, ma charakter przeciwbólowy, usprawnia krażenie obwodowe, podnosi poziom testosteronu, endorfin, kortizolu, adrenaliny i noradrenaliny, poprawia ruchomość stawów i normalizuje napięcie mięśniowe. Zabieg ten wykonuje się także w formie stymulacji danego odcinka.

Naświetlania promieniami UV i IR

Naświetlania promieniami UV i IR. W przypadku tych pierwszych oprócz światła słonecznego, które jest najbogatszym źródłem możemy spotkać się z nimi np.: w solarium. Całościowe naświetlania służą wówczas celom przeciwdepresyjnym, poprawiają odżywianie tkanek, zwiększają aktywność substancji aktywnych biologicznie w organizmie, w tym witaminy D3 co mam ogromne znaczenie dla układu kostnego człowieka, normalizują działanie układu nerwowego. Naświetlania te należy zalecać właśnie wtedy, gdy brak jest nam naturalnego źródła,czyli w okresie jesienno - zimowym. Naświetlania IR mają przede wszystkim działanie cieplne na tkanki. W naskórku promieniowanie IR zamieniane jest w energię cieplną, która złożonymi reakcjami wywołuje przekrwienie skóry i wzrost odżywiania tkanek, normalizację napięcia mięśniowego, efekt przeciwzapalny i przeciwbólowy. Zabiegi te stosuje się najczęściej na określone odcinki ciała w określonych seriach z zalecenia lekarza lub fizjoterapeuty.

Metody psychorelaksacyjne

Metody psychorelaksacyjne w odnowie biologicznej mają ogromne znaczenie. Dziś nie ma zawodowego sportu bez udziału psychologa, psychiatry czy psychoterapeuty. Podejmowane działania w tym zakresie nie tylko związane są ze wsparciem zawodnika i poprawą jego motywacji, treningiem umiejętności konstruktywnego radzenia sobie ze stresem, sukcesami i niepowodzeniami sportowymi, ale także z doskonaleniem samej techniki, taktyki. Istnieje bardzo duża liczba metod relaksacyjnych, ich wybór i prowadzenie to zadanie dla specjalisty, ale i także profesjonalnie przygotowanego zawodnika. Zaburzenia w sferze psychicznej zawodnika są wielokrotnie trudniejsze w leczeniu od dysfunkcji narządu ruchu, dlatego też właściwe dbanie o ten rodzaj odnowy ma ogromne znaczenie.

Sauna - zdrowie i uroda

Sauna została wynaleziona przez Finów. Ich wynalazek rozpowszechnił się na całym świecie, a sami Finowie nie wyobrażają sobie życia bez sauny. Twierdzą oni, że sauna oczyszcza ich ciało i umysł z wszystkiego co złe. Twierdzenie to zyskało naukowe potwierdzenie i powszechnie wiadomo, że sauna ma bardzo pozytywny wpływ na nasze zdrowie i urodę, a także przeciwdziała starzeniu się organizmu. Pozytywny wpływ tradycyjnej sauny wynika z połączenia procesów przegrzania ciała poprzez oddziaływanie suchego i gorącego powietrza z okresową dużą wilgotnością oraz procesu ochładzania ciała. Sauna to przede wszystkim zbawienny wpływ na nasze zdrowie. Przebywanie w saunie przyspiesza krążenie krwi. Następujące po sobie procesy rozgrzewania oraz schładzania ciała wzmacniają nasze naczynia krwionośne, fundując im niejako swoistą gimnastykę. Podczas rozgrzewania ciała naczynia rozszerzają się, by zaraz potem podczas schładzania się kurczyć. Ekstremalne zmiany temperatur, które zafundować możemy sobie w saunie hartują nasz organizm, który uczy się jak radzić sobie ze zmianami temperatur i przy okazji mobilizuje układ odpornościowy do obrony. Podczas zabiegów w saunie pobudzone zostaje wytwarzanie ciał odpornościowych co procentuje u ludzi często korzystających z sauny w taki sposób, że rzadziej ulegają oni przeziębieniom. Wysoka temperatura w saunie oczyszcza także nasz organizm z toksyn, które uchodzą z niego wraz z potem. Dodatkowo wysoka temperatura przynosi zbawienną ulgę przy zapaleniu ścięgien oraz nadwyrężeniu mięśni, jak również i w bólach reumatycznych i korzonkach. Sauna pomoże nam również odzyskać formę po zwichnięciach stawów i złamaniach kości. Ponadto ma korzystny wpływ na nasze drogi oddechowe, które podczas przebywania w saunie oczyszczają się, bo na skutek wysokiej temperatury zaczynamy oddychać szybko i głęboko. Dlatego też sauna polecana jest dla uskarżających się na nieżyty oskrzeli i zapalenie zatok. Kolejnym pozytywnym czynnikiem korzystania z sauny jest fakt, iż wysoka temperatura stymuluje produkcję niektórych grup hormonów i tak na przykład w saunie nasz organizm wytwarza więcej endorfin, które mają działanie uspokajające i nasenne. Dlatego też wychodzimy z sauny zrelaksowani i w dobrym nastroju. Zresztą sama atmosfera, która panuje w saunie, sprzyja wewnętrznemu wyciszeniu i odprężeniu.

Reasumując ten krótki wywód na temat zbawiennego wpływu sauny na nasze zdrowie można śmiało stwierdzić, iż istnieją pewne grupy chorób, które wręcz wymagają korzystania właśnie z sauny. A oto i one:

1. Choroby układu krążenia: nerwice sercowo - naczyniowe, czynnościowe choroby naczyń obwodowych, początkowe stadium nadciśnienia,

2. Choroby układu nerwowego: różnego rodzaju nerwice, zaburzenia snu, nerwobóle,

3. Choroby kobiece: zaburzenia miesiączkowania, stany pooperacyjne w obrębię narządów płciowych, zaburzenia dojrzewania płciowego,

4. Choroby układu ruchu: urazy stawów, kości, wiązadeł i mięśni, łagodne postacie chorób reumatycznych, zwyrodnieniowe zmiany stawów,

5. Choroby układu oddechowego: zapobieganie przeziębieniom, przewlekłe nieżyty górnych dróg oddechowych, chroniczne stany zapalne zatok, niektóre postacie astmy oskrzelowej.

Istnieją również dolegliwości, które stanowią przeciwwskazanie do korzystania z sauny.

Należą do nich: schorzenia ostre i przewlekłe z podwyższoną temperaturą ciała, nadciśnienie tętnicze powyżej 200/120mmHg, choroby układu krążenia ze zmianami miażdżycowymi, niewydolność krążenia, organiczne choroby układu nerwowego, płuc, nerek, wątroby, nowotwory złośliwe, grzybica skóry, ostre stany reumatyczne, jaskra oraz daltonizm.

Sauna to również zbawienny wpływ na urodę. Skóra w saunie rozgrzana jest do temperatury około 40 stopni Celsjusza, na skutek czego wydzielamy pot, który jest naturalną obroną organizmu przed przegrzaniem się. Wraz z potem organizm wydala toksyny oraz inne zanieczyszczenia skóry. Gruczoły łojowe w wyniku rozgrzania odblokowują się i dzięki temu organizm pozbywa się nadmiaru sebum, czyli łoju skórnego. Pot zawiera również sól, której w codziennej diecie stosujemy zbyt dużo. Sól odkłada się w tkankach i może być przyczyną wielu chorób, jak również zatrzymuje wodę w organizmie co może być przyczyną "puchnięcia" na przykład nóg. Na skutek pocenia w saunie tracimy bardzo duże ilości soli. Wysoka temperatura w saunie wpływa także na lepsze ukrwienie tkanek, a co za tym idzie dotlenienie skóry. Po sesji w saunie skóra jest czyszczona, lepiej ukrwiona i gładsza. Przebywanie w saunie powoduje utratę około 0,5 - 1,5 litra płynów, dlatego też bardzo ważne jest ich uzupełnienie. Najlepiej sprawdzi się woda mineralna lub sok naturalny. Pamiętajmy też o kremach i balsamach do ciała. Po saunie, nasza skóra o wiele lepiej przyjmuje wszelkiego rodzaju kosmetyki.

Wpływ sauny na układ krążenia i oddechowy

W procesach termoregulacji istotne znaczenie posiada zarówno narząd krążenia, jak i narząd oddechowy. W saunie ulega przyspieszeniu akcja serca, narasta objętość wyrzutowa oraz pojemność minutowa serca. Ciśnienie tętnicze krwi ulega obniżeniu (zwłaszcza u osób z podniesionym ciśnieniem tętniczym), ciśnienie żylne wzrasta. W saunie mamy do czynienia z przyśpieszeniem krążenia i przemieszczeniem krwi z narządów wewnętrznych do skóry i płuc. Obciążenie krążenia w saunie odpowiada obciążeniu jakiego doznajemy w wyniku lekkiej pracy fizycznej. Sauna wywiera na mięsień sercowy działanie ćwiczące, a według niektórych autorów sauna działa tak samo ćwicząco na mięsień sercowy i na zdolność wysiłkową ustroju jak regularny trening fizyczny. Tak więc, stawiany często zarzut, że sauna powoduje nadmierne przeciążenie serca i układu krążenia, jest nieuzasadniony. Dowiedziono, że u zdrowych osób poddawanie serca i układu krążenia niewielkim obciążeniom, poprawia działanie tych organów i polepsza ogólnie kondycję człowieka, a kąpiele w saunie wpływają na nie jedynie korzystnie. W saunie często ulega obniżeniu ciśnienie tętnicze krwi, a niekiedy występuje zapaść ortostatyczna, szybko ustępująca po ułożeniu na wznak i uniesieniu ku górze kończyn dolnych. Zapaść taka nie jest groźną dla zdrowych, nie należy jednak do niej dopuszczać u osób ze zmianami w zakresie układu krążenia. Choroba nadciśnieniowa przebiegająca ze skurczowym ciśnieniem tętniczym w stanie spokoju na poziomie powyżej 200 mm i rozkurczowym powyżej 120 mm Hg stanowi przeciwwskazanie do korzystania z sauny. W ciągu pierwszych minut pobytu w saunie obserwuje się zwolnienie oddychania, z następowym pogłębianiem i przyspieszeniem oddychania. Zwraca uwagę zmniejszenie całkowitej ilości dwutlenku węgla, wydychanego w czasie pobytu w saunie. Po wyjściu z sauny wentylacja płuc ulega zmniejszeniu, poprawia się natomiast dyfuzja gazów oraz czynnościowe wskaźniki oddechowe.

Wpływ sauny na przemianę materii

W czasie pobytu w saunie zużytkowanie tlenu maleje do około 1/9 wartości wyjściowej przy jednoczesnym wzroście pojemności minutowej serca o około 1/4, co prowadzi do wzrostu ciśnienia parcjalnego tlenu i wysycenia tlenem krwi żylnej. Sauna wywiera istotny wpływ na przemianę wodno-elektrolitową. Utrata wody poprzez pocenie się oraz z wydychanym powietrzem wiedzie do zmniejszenia ciężaru ciała (obserwowano ubytki sięgające 1750 g, a nawet 3000 g). Z potem ustrój traci jednak chlorki i potas. Efekty hematologiczne sauny. Pod wpływem sauny wzrasta odsetkowa zawartość hemoglobiny, narasta liczba krwinek czerwonych oraz liczba młodych postaci krwinek układu ziarnistokrwinkowego, a maleje liczba limfocytów i granulocytów eozynochłonnych. Obserwowano także skrócenie czasu protrombiny oraz nasilenie fibrynolizy. Jeśli jedni autorzy donosili o zwiększeniu ilości zawałów serca w dniach zażywania sauny, to inni nie potwierdzali tego spostrzeżenia. Jest także rzeczą oczywistą, iż powstające pod wpływem sauny zmiany , które sprzyjają tworzeniu się skrzeplin, są równoważone przez inne mechanizmy, jak np. hiperkineza krążenia. Krzepliwość krwi u osób zdrowych pod wpływem sauny maleje w wyniku zwiększenia aktywności fibrynolitycznej. Wyniki badań przemawiają za zachowaniem równowagi hemostatycznej zarówno w czasie sauny, jak i po saunie.

Wpływ sauny na układ nerwowy

Tak stres fizyczny, jak i psychiczny powoduje pobudzanie układu współczulnego. Wysoka temperatura otaczającego powietrza pobudza współczulny układ nerwowy, a pod wpływem sauny narasta wydzielanie adrenaliny. Korzystny wpływ sauny po znacznych wysiłkach fizycznych znajduje wyjaśnienie w początkowym, krótkotrwałym bodźcu pobudzającym układ współczulny, do którego dołącza się następowe silne pobudzenie parasympatyczne, co wzmaga procesy asymilacyjne i sprzyja intensyfikacji restytucji powysiłkowej. Jak poucza doświadczenie, wydolność fizyczna wkrótce po saunie jest ograniczona. Wyjaśnia się to znacznym obciążeniem czynnościowym ustroju przez saunę, a początek przestrojenia parasympatykotonicznego nie oznacza jeszcze osiągnięcia stanu pełnej restytucji powysiłkowej, lecz jedynie nastawienie na osiągnięcie tego celu. Regularne korzystanie z sauny prowadzi do "nastawienia parasympatykotonicznego" organizmu, przyczynia się do wzrostu wydolności fizycznej oraz do wzrostu siły i szybkości skurczu mięśniowego. Przypuszcza się, że sauna może zapobiegać powstawaniu zaburzeń emocjonalnych.

Wpływ sauny na narządy ruchu

Jak to już wyżej przedstawiono, wpływ hipertermii dotyczy przede wszystkim skóry oraz układu mięśniowego. Działanie sauny, zwiększające wydolność układu mięśniowego, zależy przede wszystkim od wzrostu ukrwienia mięśni. Przyspieszenie usuwania z układu mięśniowego kwaśnych produktów pośrednich i końcowych przemiany materii prowadzi do skrócenia fazy zmęczenia i do wzrostu wydolności wysiłkowej ustroju. Wzmożeniu wytrzymałości sprzyja wzrost rezerwy alkalicznej. Pod wpływem ciepła w saunie narasta elastyczność i rozciągliwość struktur łącznotkankowych. Istotne znaczenie posiada również korzystny wpływ sauny na różne uszkodzenia narządu ruchu np. tendopatia po ustąpieniu ostrej fazy.

Chcąc w pełni wykorzystać dobroczynne działanie sauny, musimy przede wszystkim zarezerwować sobie odpowiednia ilość czasu, najlepiej około dwóch godzin. Przed wejściem do rozgrzanej kabiny, a po uprawianiu sportu lub po przeżytym stresie, należy około 20 minut poświęcić na odpoczynek, odreagowanie. Należy skorzystać z toalety, umyć się pod prysznicem i dokładnie wytrzeć ciało ręcznikiem. Wytarta do sucha skóra lepiej się poci i lepiej paruje. Pierwsza kąpiel niech trwa 8-12, a na pewno nie dłużej niż 15 minut. Podczas jej trwania siedzimy ze stopami na wysokości siedzenia lub leżymy odprężeni najlepiej na górnych ławach. Na dolnej ławie usiądźmy na chwilę (2 min) na sam koniec cyklu "saunowania", żeby odpocząć i dla wyrównania krążenia krwi.

Każdy organizm inaczej reaguje na wysokie temperatury, każdy inaczej się poci. Niektórzy już po kilku minutach czują się na tyle rozgrzani i spoceni, żeby wyjść z sauny, inni potrzebują na to więcej czasu. Dlatego trudno jest jednoznacznie i dokładnie określić długość etapu rozgrzewania, powinna być dobierana indywidualnie po bacznych obserwacjach reakcji własnego organizmu. Nie ma sensu zmuszać się do przebywania w saunie dłużej niż sprawia nam to przyjemność. Korzystając z sauny regularnie tak doskonale poznajemy reakcje własnego organizmu, że z łatwością dopasujemy najodpowiedniejszy dla nas system kąpieli. Zawsze trzeba jednak pamiętać o tym, że nawet początki złego samopoczucia powinny być sygnałem po którym najlepiej będzie jak najszybciej opuścić kabinę. Za kulminacyjny punkt kąpieli można uznać polewanie kamieni wodą, kiedy to odczuwamy chwilowe podniesienie temperatury i wzmożonego pocenia się. Jest to tylko wrażenie spowodowane osiadaniem na naszej skórze maleńkich drobinek wodnych. Czasami do wody, którą polewamy kamienie dodaje się (w niewielkich ilościach) olejki eteryczne, czy specjalne koncentraty zapachowe do saun, co uprzyjemnia nam kąpiel. Zwróćmy tylko uwagę na to, żeby w powietrzu podczas kąpieli nie powstało ich zbyt duże skoncentrowanie ponieważ może to wywołać nieprzyjemne podrażnienie błon śluzowych nosa i górnych dróg oddechowych. Nie powinni także stosować tych płynów osoby ze skłonnością do alergii (szczególnie wziewnej). Nie polewajmy kamieni żadnym alkoholem! To wyjątkowo niepoważne. Niektórzy mogą odczuwać pod koniec kąpieli zawroty głowy albo mogą nawet zemdleć. Przyczyna takiego samopoczucia jest bardzo prosta i łatwo tego uniknąć. Na skutek rozgrzania organizmu nastąpiło rozszerzenie naczyń krwionośnych i przy zbyt szybkim wstaniu z ławki może dojść do zaburzenia krążenia. Dlatego zanim wyjdziemy usiądźmy na chwilę ze spuszczonymi nogami i pozwólmy organizmowi na "dojście do siebie". Po wyjściu z sauny następuje etap schłodzenia ciała, który powinien rozpocząć się na świeżym powietrzu, żeby dostarczyć organizmowi odpowiednią ilość tlenu. Można zatem iść na spacer do ogrodu, wyjść na taras, balkon czy podejść do szeroko otwartego okna. Głęboko i spokojnie oddychając postójmy tam przez chwilę. Nie należy obawiać się, że po takim "seansie" grozi nam przeziębienie, ale trzeba pamiętać, by zakończyć go zanim zdążymy zmarznąć. Następnie weźmy krótki, zimny prysznic, schładzając ciało zawsze w kierunku serca. Rozpoczynamy więc od stóp i rąk poprzez ramiona, kończąc na tułowiu. Odradzamy schładzanie ciała poprzez skoki do zimnej wody zaraz po opuszczeniu kabiny, jest to bardzo niebezpieczne. Można natomiast, na koniec kolejnych etapów schładzania zanurzyć się w zimnej wodzie (jezioro, basen, balia etc.), co spowoduje szybkie zamknięcie naczyń krwionośnych. Jest to doskonałe ćwiczenie dla naszego układu krążenia, następuje wtedy znaczny wzrost ciśnienia krwi. Polecamy ją w związku z tym tylko osobom zdrowym lub tym z obniżonym ciśnieniem krwi, poprawia ono i stabilizuje ich krążenie. Aby odprowadzić pozostałe jeszcze ciepło w organizmie oraz poczuć przyjemne ciepło zanurzmy stopy w ciepłej kąpieli na 3 do 5 minut. Ta czynność powinna zawsze stanowić ostatni element przed kolejnym wejściem do sauny. Cała przyjemność schładzania ciała po kąpieli w saunie powinna trwać od 8 do 15 minut. Po nim mogą następować kolejne kąpiele w gorącym powietrzu, pamiętajmy jednak zawsze o dokładnej obserwacji reakcji naszego ciała, może ono za każdym razem reagować inaczej. Nigdy nie należy ściśle trzymać się wyznaczonych okresów pobytu w saunie, lecz dawać organizmowi to, co dobrze toleruje w danej chwili. Taka sama zasada obowiązuje podczas odpoczynku. Każdy dozuje go według własnych potrzeb.

Przed kąpielą w saunie należy unikać zdenerwowania. Wchodząc do sauny nie powinno się być głodnym, ale również nie wchodźmy do bezpośrednio po posiłku. Bezwartościową zwłoką okazują się naprzemienne kąpiele jako przygotowanie, a wejście do kabiny bez osuszenia ciała opóźnia pocenie się. W saunie należy zachowywać się cicho (bez ożywionych rozmów, krzyków, nadmiernego entuzjazmu), zadbać o przyjemną, sprzyjającą relaksowi atmosferę. Gimnastyka ani szczotkowania ciała nie są pożądane podczas kąpieli - niepotrzebnie obciążają układ oddechowy i krążenie. Po opuszczeniu kabiny nie należy kąpać się w gorącej wodzie ani też otulać się ciepłym kocem - nie daje to dodatkowego efektu pocenia się, a tylko zakłóca rytm kąpieli i podnosi ryzyko przeziębienia. Zbyt intensywne oddychanie podczas procesu ochładzania ciała może wywołać skurcze, a niekorzystną reakcję naczyń oraz niebezpieczeństwo zapaści mogą wywołać bicze wodne lub ostry strumień wody. Jeszcze raz, na koniec, przypominamy o ciepłej kąpieli stóp zamykającej każdy etap schładzania, jeśli o tym zapomnimy znacznie opóźniamy wyrównanie krążenia. Nie kąpiemy stóp w zimnej wodzie, narażamy się wtedy na skurcz naczyń. Podczas rytuału korzystania z sauny unikajmy uprawiania gimnastyki oraz zrezygnujmy z pływania, ponieważ zbyt mocno obciążymy tym nasz układ krążenia. Schładzajmy ciało w możliwie chłodnym pomieszczeniu, zbyt ciepłe będzie opóźniać ten proces i wtedy łatwo może dojść do przeziębienia. Po zakończeniu kąpieli w saunie nie myjmy ponownie ciała mydłem, jest to absolutnie zbędne, a zakłóca kwasowość warstwy ochronnej skóry. Przebywanie bez ubrania lub leżenie bez przykrycia może skończyć się zbytnim wychłodzeniem ciała, przemarznięciem czy tez przeziębieniem.

Łaźnia parowa rzymska

Łaźnia rzymska wywodzi się z kręgu śródziemnomorskiego. W odróżnieniu od sauny nie jest zbudowana z drewna. Jako okładziny ścian stosuje się przede wszystkim płytki ceramiczne. Wyposażona jest w generator (wytwornicę) pary wodnej, która umieszczana jest poza obrębem łaźni. Konieczne jest też wspomaganie dopływem świeżego powietrza. Cechą charakterystyczną kąpieli w łaźni parowej jest też stosunkowo niska temperatura 43-48 oC oraz wysoka wilgotność sięgająca 100%.

Znaczenie zdrowotne łaźni parowych Kąpiel w łaźni parowej działa orzeźwiająco. Łagodna temperatura i bardzo wysoka wilgotność względna (100%) stanowią prawdziwy masaż dla ciała, obniżają napięcie mięśni i odprężają umysł. Kłęby pary, penetrując skórę, dokładnie ją oczyszczają i regenerują. Skóra po kąpieli jest wyjątkowo gładka i miękka. Łaźnie parowe różnią się od gorętszych, suchych saun, bardzo wysoką wilgotnością powietrza i temperaturą od 40 - 55°C. Pozwala to na korzystanie z dobrodziejstw kąpieli parowej tym wszystkim, którzy źle znoszą gorące powietrze sauny. Dla większości użytkowników łaźni parowych najbardziej komfortową temperaturą jest 45°C. Dzięki panującym w łaźni warunkom możliwe jest o wiele dłuższe korzystanie z jej regenerujących walorów, niż w saunach tradycyjnych. Jednorazowa kąpiel w łaźni może przeciągnąć się aż do kilkudziesięciu minut - w saunie tradycyjnej nie trwa zwykle dłużej niż 15 min. Gorąca para oddziaływuje szczególnie zdrowo na skórę, przy chorobach dróg oddechowych, bólach reumatycznych. Gwarantuje głębokie odprężenie w odpowiednim środowisku, w najprzyjemniejszej formie. Kąpiel parowa znaczy dużo więcej niż pomieszczenie wypełnione parą. To relaks dla ciała i zmysłów. Pobyt w kabinie uprzyjemnia podgrzewana podłoga, siedzisko, a przede wszystkim aromatyczna para. Generator pary o odpowiedniej wydajności, precyzyjnie sterowany, wytwarza parę w dostatecznej ilości i w sposób ciągły, jednocześnie utrzymując temperaturę na ustalonym poziomie. Odpowiedni układ sterowania zapewnia bezpieczeństwo i precyzyjną regulację.

Kąpiel parowa to:

- rozszerzenie naczyń krwionośnych

- dokrwienie mięśni i całego organizmu

- rozluźnienie, odpoczynek mięśni

- wydalenie z potem substancji szkodliwych z organizmu

- rozszerzenie dróg oddechowych, dzięki olejkom eterycznym i parze wodnej

- inwestycja na przyszłość, sposób na zdrowsze życie, prawdziwe źródło młodości dla ciała, umysłu i duszy

- możliwość odreagowania codziennego zmęczenia, napięcia i stresu

- komfort fizyczny i psychiczny

- sposób na uwolnienie się od codziennych problemów.

Łaźnia błotna

Zalety błot mineralnych

Łaźnia błotna jest odmianą łaźni parowej. Kąpiel w łaźni błotnej łączy zalety pary wodnej oraz dobroczynne działanie dermatologiczne błot mineralnych. Wewnątrz łaźni błotnej panuje temperatura 35-50oC oraz zmienna wilgotność powietrza sięgająca do 100%. W pomieszczeniu obok specjalnych siedzisk umieszczone są zbiorniki na błoto oraz duża ilość kranów służących do oczyszczania skóry po zakończonym zabiegu.

Etapy kąpieli błotnej

Kąpiel w łaźni błotnej składa się z dwóch faz:

W pierwszym etapie - nagrzewania, następuje naniesienie błota. W zależności od części ciała stosuje się różne rodzaje błota. Błota granulowane, które charakteryzują się silnym efektem peelingu, stosuje się na plecy nogi i pośladki. Na bardziej wrażliwe okolice twarzy i szyi używa się błot drobnoziarnistych. Dzięki sukcesywnie podawanej parze wewnątrz łaźni utrzymuje się przyjemna wilgotność powietrza. Powoduje to, że błota nie zasychają na skórze i można je w trakcie kąpieli rozcierać wciąż na nowo.

W tej fazie trwającej zazwyczaj około 20 minut następuje oczyszczanie porów z substancji toksycznych, co umożliwia skórze regenerację. W drugim etapie kąpieli błotnej - zraszania, ciało jest opłukiwane i oczyszczane delikatnym, ciepłym prysznicem. Skóra jest wtedy optymalnie przygotowana do dalszych zabiegów i posiada szczególną zdolność wchłaniania substancji pielęgnujących. Dlatego bezpośrednio po oczyszczającej kąpieli błotnej stosuje się kolejne zabiegi kosmetyczne służące pielęgnacji skóry.

Hydroterapia

Hydroterapia to lecznicze wykorzystywanie fizycznych właściwości wody. Zabiegi wodolecznicze mają bodźcowy wpływ na organizm człowieka. Bodźce wywołują w ustroju odczyn, którego wielkość jest uzależniona od temperatur zastosowanej wody, miejsca i obszaru, który poddawany jest działaniu bodźca, czasu zabiegu, ciśnienia hydrostatycznego i od indywidualnej tolerancji organizmu. W zależności od jakości i ilości użytych bodźców wywołują one w ustroju odczyn miejscowy lub ogólny. Zakres temperatur wody używanej do zabiegów mieści się w przedziale od 8 do 42oC. Wielkość bodźca możemy zwiększyć poprzez zastosowanie czynnika mechanicznego pod postacią siły strumienia wody, ruchu wody czy jednoczesnego masowania itp. Zabiegi wodne łączą w sobie działanie bodźca cieplnego i fizycznego związanego ze zwiększoną masą wody działającą mechanicznie i hydrostatycznie na dużą powierzchnię skóry. Skutkiem tego jest ucisk masy wody na zanurzone części organizmu. Powoduje to wypychanie zalegającej krwi w obwodowym układzie żylnym, w efekcie, czego zwiększa się ilość krążącej krwi w dużych naczyniach żylnych śródpiersia i jamy brzusznej. Zwiększenie pojemności wyrzutowej serca i wzmożenie pracy serca po zabiegu kąpielowym wymaga wypoczynku dla wyrównania krążenia. Silny wpływ, jaki wywierają zabiegi wodolecznicze szczególnie te o działaniu ogólnym wymagają rozwagi w trakcie zlecania i wykonywania zabiegów.

Zabiegi hydroterapeutyczne ze względu na obszar oddziaływania na ciało pacjenta dzielimy na:

- ogólne

- miejscowe

- kąpiele

- płukania

- półkąpiele

- nasiadówki

- natryski

- kąpiele kończyn

- polewania

- okłady.

Kąpiele całkowite w zależności od temperatury użytej wody możemy podzielić na chłodne (20 - 27oC) stosowane dla pobudzenia tętna i oddechu oraz aby obniżyć temperaturę u chorych z gorączką. Kąpiele letnie (28 - 33oC) działają uspakajająco na układ nerwowy. Kąpiele ciepłe (34 - 37oC) maja wpływ kojący. Wspierają one ćwiczenia narządu ruchu w basenach rehabilitacyjnych. Kąpiele gorące (37 - 42oC) są dla osób z wydolnym układem krążenia i zalecane w przypadkach nerwobóli, przewlekłych zmian gośćcowych stawów.

Łagodniejsza formą zabiegu wodoleczniczego, mniej obciążającą organizm jest półkąpiel ciepła lub gorąca. Częściowe zanurzenie i skrócenie czasu trwania zabiegu łagodzi bodźcowe działanie ciepła i ciśnienia hydrostatycznego. Aby uniknąć wykonywania kąpieli całkowitej lub nawet półkąpieli wykonywane są zabiegi częściowe skierowane na konkretną część ciała lub zmienioną chorobowo okolicę. Do kąpieli częściowych zaliczamy: kąpiele kończyn górnych i dolnych oraz nasiadówki. Zwiększenie pojemności wanien, a nawet tworzenie basenów rehabilitacyjnych umożliwia wykorzystanie środowiska wodnego do prowadzenia ćwiczeń usprawniających, mających na celu poprawę siły mięśni w przypadkach niedowładów i zaników mięśni po unieruchomieniu na skutek urazów. Pozorne zmniejszenie ciężaru ciała pozwala na efektywne wykonywanie ruchów przy zaangażowaniu dziesiątej części siły mięśni.

Natryski mogą przyjmować różna formę w zależności od rodzaju urządzenia natryskowego użytego w trakcie zabiegu. Wyróżniamy kilka rodzajów natrysków: sitkowy (deszczowy), wachlarzowaty, nitkowy oraz biczowy. Urządzenia natryskowe wyposażone są w mieszalnik wody ciepłej i zimnej umożliwiający dowolne stosowanie temperatury używanej wody. Najbardziej intensywną formą bodźcowania poprzez natryski są tzw. "bicze szkockie". Szybkie zmiany temperatury wody naprzemiennie zimna - gorąca powodują, że jest to zabieg silnie pobudzający krążenie krwi. Natrysk płaszczowy jest formą natrysku wykorzystującego specjalny układ rur z wieloma otworami.

W warunkach uzdrowiskowych do kąpieli wykorzystywane są wody mineralne, które w zależności od składu możemy podzielić na solanki, wody alkaliczne, wody żelaziste, wody siarkowe, wody radonowe. Wody lecznicze o temperaturze powyżej 20oC przy pobieraniu ze źródła określamy jako cieplicze (termalne). Współcześnie używane materiały pozwalają na tworzenie wanien do ćwiczeń indywidualnych jak również budowę basenów dla kilku lub nawet kilkunastu osób, bez potrzeby budowy konstrukcji murowanych wymagających odpowiedniej adaptacji pomieszczeń. Produkowane obecnie wanny i urządzenia do hydroterapii wyposażone są w szereg urządzeń podnoszących komfort i efektywność wykonywanych zabiegów. Wanny do masażu wirowego mogą być przewoźne lub montowane na stałe do systemu wodno-kanalizacyjnego. Wanny przewoźne z możliwością regulacji wysokości umożliwiają masaż wirowy zarówno kończyn górnych jak i dolnych. Są one idealnym urządzeniem dla placówek nie posiadających typowych, stałych pracowni hydroterapii. Wanny często łączą w tej chwili kilka funkcji umożliwiając wykonywanie różnych zabiegów takich jak: masaż wirowy, masaż podwodny, masaż perełkowy przy użyciu jednego urządzenia.

Atrakcją wielu hoteli, aquaparków jak również wyposażeniem sanatoriów i gabinetów odnowy biologicznej są wanny wieloosobowe. Posiadają one systemy filtracji, woda jest podgrzewana i dezynfekowana, co eliminuje konieczność wymiany wody mimo wielokrotnych kąpieli. Niektóre modele umożliwiają - podświetlenie i podłączenie muzyki. Dodatkową funkcją mogącą wzbogacać efekt kąpieli w różnych wannach jest ozonator. Wodę stosujemy w życiu codziennym w szerokim zakresie nie zastanawiając się nad jej rolą. Traktujemy zabiegi higieniczne jako coś naturalnego w naszym zachowaniu.

Kąpiele i obmywania usuwają zanieczyszczenia zewnętrzne (kurz, pył i inne) usuwane są bakterie, pasożyty i grzyby, co zapobiega chorobom tzw. "brudnych rąk". Kolejnym zastosowaniem wody są zabiegi rekreacyjne i hartujące. Długotrwałe działanie silnych bodźców zewnętrznych na organizm człowieka bez możliwości odpoczynku powoduje ich kumulację i nawarstwienie. Przyczynia się to do zaburzeń systemu nerwowego i obronnego organizmu. W sytuacji, gdy leki nie przynoszą pożądanego rezultatu zabiegi wodne są ważnym elementem w arsenale broni w walce ze stresem, zmęczeniem umysłowym i fizycznym. Niemałą rolę spełniają również kąpiele w naturalnych zbiornikach wodnych. Wobec tych faktów trudno przecenić rolę wody w profilaktyce i leczeniu współczesnego człowieka.

Aromaterapia

Aromaterapia to metoda medycyny naturalnej polegająca na terapii wielu dolegliwości olejkami eterycznymi z roślin stosowanymi poprzez inhalacje (kominki aromaterapeutyczne, inhalatory, nawilżacze powietrza oraz przez skórę (masaże, kąpiele, okłady, kosmetyki).

Historia od czasów najdawniejszych wskazuje, że ludzie używali olejków eterycznych do wielu różnych celów, wśród których działania terapeutyczne były najważniejsze. Zarówno biblia jak i stare księgi indyjskie, egipskie papirusy, czy antyczne chińskie recepty zawierają opisy olejków eterycznych. Są opisane w literaturze starożytnej, w legendach i poezji. Wśród wielu interesujących historii czystym przykładem aromaterapii jest to, że cierpiąca na bezsenność Kleopatra napełniała poduszki płatkami róż, co zapewniało jej dobry sen i piękne marzenia senne. Współczesne badania wykazały, że olejek różany zawiera składniki o działaniu relaksującym i nasennym. Wiele znanych w medycynie ludowej sposobów leczenia opiera się na bezpośrednim lub pośrednim stosowaniu olejków eterycznych. Wiadomo na przykład, że w czasach wielkich epidemii nie ulegali im rękawicznicy, ponieważ szczególnie w średniowieczu było w zwyczaju mocno perfumować skórzane rękawiczki. Historia opowiada też o angielskim średniowiecznym miasteczku, które uniknęło epidemii cholery, ponieważ cała ludność trudniła się uprawą i destylacją lawendy. Wiele lat później Francuz Gatefosse potwierdził antyseptyczne działanie olejku lawendowego lecząc rannych żołnierzy w czasie pierwszej wojny światowej. Jest on twórcą określenia "Aromaterapia" i autorem pierwszej książki na ten temat.

Polska nazwa aromaterapia, w dosłownym tłumaczeniu z języka francuskiego (aromatherapie) oznacza terapię zapachem. Nie jest to jednak określenia w pełni ścisłe. Aromaterapia wykorzystuje wiedzę zarówno o wpływie zapachu na stan emocjonalny i samopoczucie człowieka, jak również inne właściwości olejków eterycznych (bakteriobójcze, przeciwzapalne, rozkurczające, rozgrzewające).

Współcześnie aromaterapia przeżywa w ostatnim okresie wielki rozkwit. Powodem ogromnej popularności aromaterapii jako metody leczniczej jest fakt, że stosowane są w niej wyłącznie naturalne i czyste substancje roślinne nie wywołujące efektów ubocznych. Na popularność aromaterapii wpływa również bardzo wysoka skuteczność w leczeniu i w profilaktyce zdrowotnej.

Podstawowe formy stosowania aromaterapii

Masaż aromaterapeutyczny to masaż ogólny całego ciała lub w zależności od celu zabiegu masaż miejscowy. We wszystkich przypadkach do masażu stosuje się mieszaniny olejków rozpuszczone w naturalnych olejach roślinnych. Poleca się stosowanie olejów specjalnie korzystnych dla skóry (olej z nasion winogron, olej z awokado, olej ze słodkich migdałów, olej z jojoby) lub popularnych olejów jadalnych. Do masażu olejki eteryczne rozpuszcza się w oleju w proporcji 15-30 kropli mieszaniny olejków na 50 mililitrów (około 1/5 do 1/4 szklanki oleju). Do jednego masażu zużywa się mniej więcej łyżkę stołową roztworu, to znaczy praktycznie 2-3 krople mieszaniny olejków.

Kąpiel aromaterapeutyczna to 15-30 minutowe zanurzenie się w ciepłej wodzie, do której dodano 10 kropli mieszaniny olejków na wannę. Przy kąpieli tylko nóg lub rąk należy odpowiednio do pojemności naczynia zmniejszyć ilość olejku. Po kąpieli skóry nie należy spłukiwać tylko wytrzeć.

Kompres aromaterapeutyczny jest formą miejscową kąpieli aromaterapeutycznej gdzie stosuje się przykładanie miejscowe ręcznika lub waty nasączonej roztworem 5-10 kropli olejku w połowie szklanki ciepłej wody.

Aromaterapia w powietrzu to klasyczne inhalacje lub rozpylanie albo odparowywanie olejków w pomieszczeniu, w którym przebywa pacjent. Inhalacje robi się bądź nad naczyniem z gorącą wodą, do którego wkroplono 5-10 kropli mieszaniny olejków. Typowa aromaterapia w powietrzu to rozpylanie olejków rozpuszczonych w wodzie przy pomocy ogrzewanego świeczką kominka. W zależności od pomieszczenia stosuje się do 10 kropli mieszaniny olejków na zabieg.

Olejki eteryczne

Są silnymi koncentratami uzyskiwanymi z pachnących części roślin poprzez destylację parową, ekstrakcję, wyciskanie lub inne metody dostosowane do rodzaju rośliny. Pochodzenie olejków pozwala zaliczyć je do grupy leków ziołowych Jednak ze względu na duże stężenie zawartych w nich substancji olejki mają znacznie silniejsze działanie od tradycyjnych mieszanek i wyciągów ziołowych. Aby uzyskać małą buteleczkę leku, trzeba poddać destylacji wiele kilogramów lub nawet ton roślin (np. 1kg olejku różanego otrzymuje się z 2 ton płatków). Odpowiednio dobrane i zastosowane olejki eteryczne wywierają korzystny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne. Mogą być podstawowym środkiem leczniczym w stanach długotrwałego przygnębienia, rozdrażnienia, stresu i przemęczenia. Mogą być również stosowane jako podstawowy lub wspomagający środek w leczeniu wielu schorzeń.

Lecznicze działanie olejków

Każdy z olejków eterycznych ma swoje unikalne właściwości. Wszystkie w różnym stopniu wykazują działanie bakteriobójcze, przeciwzapalne, rozkurczające, rozgrzewające. Właściwe stosowanie olejków eterycznych zwiększa odporność organizmu, wykazuje korzystne działanie na psychikę człowieka.

Laseroterapia

Laseroterapia jest stosunkowo młodą metodą leczenia. Stosowanie lasera w medycynie obejmuje około 30 lat. Liczne prace badawcze przeprowadzane w kraju i zagranicą pozwalają na coraz lepsze poznanie tego urządzenia i skutków jego działania.

Pierwsze urządzenie laserowe zostało skonstruowane w 1960 roku w Pracowni Badań Lotniczych w Malibu przez Maimana. Od tego czasu skonstruowano kilkadziesiąt rodzajów różnych urządzeń laserowych, które znalazły swe zastosowanie zarówno w diagnostyce, jak i w terapii leczniczo-profilaktycznej. Zakres medycznych zastosowań lasera stale się poszerza.

Urządzenia laserowe generalnie dzielą się na dwie podstawowe grupy:

- lasery wysokoenergetyczne zwane też chirurgicznymi

- lasery niskoenergetyczne zwane biostymulacyjnymi.

Laser chirurgiczny znalazł swe zastosowanie w destrukcji lub usuwaniu tkanki np. cięcie, koagulacja itp. Są to najczęściej lasery średniej i dużej mocy. Z kolei lasery biostymulacyjne to lasery małej mocy nie przekraczającej kilkudziesięciu miliwatów. Promienie wytwarzane przez laser tego typu wykazują właściwości lecznicze, wśród których można wymienić likwidowanie stanów zapalnych, działanie przeciwbólowe, regenerujące komórki i tkanki, usprawniające przemianę materii. Z tego względu są one coraz powszechniej stosowane w różnych działach medycyny i dlatego coraz częściej można je spotkać w klinikach, szpitalach, przychodniach czy prywatnych gabinetach.

Światło laserowe to światło o specyficznych właściwościach:

- monochromatyczności

- spójności

- równoległości wiązki

- dużej intensywności.

Działanie lecznicze i przeciwbólowe lasera biostymulacyjnego polega na wywołaniu drgań atomów w naświetlanych komórkach i tkankach. Proces przechodzenia światła laserowego przez tkanki jest procesem niezwykle skomplikowanym, a jest to wynik między innymi ich niejednorodnej budowy. Przechodząc przez poszczególne warstwyświatło ulega odbiciu, rozproszeniu, transmisji, częściowej absorbcji. Stopień tych zjawisk zależy od rodzaju tkanek, długości fali promieniowania, energii i czasu oddziaływania, a także od kąta padania promieniowania na tkankę. Promieniowanie laserowe - światło optyczne - przenikając w głąb tkanki zapoczątkowuje reakcję łańcuchową, która przekazuje wszystkie zachodzące efekty zabiegu leczniczego tkankom położonym głębiej. Światło laserowe może penetrować tkankę do głębokości kilku centymetrów.

Efekty zachodzące w tkankach pod wpływem działania lasera biostymulacyjnego można podzielić na dwie grupy:

- efekty pierwotne

- efekty wtórne.

Efekty pierwotne to efekty, które dokonują się w tkankach bezpośrednio naświetlanych. Są one powodem powstania tak zwanych efektów wtórnych. Efekty pierwotne obejmują efekt biochemiczny, bioelektryczny i bioenergetyczny.

Efekt biochemiczny wywołuje stymulację wydzielania histaminy i serotoniny. Może również stymulować lub hamować reakcje enzymatyczne kwasu ATP, którego wydzielanie może powodować przyspieszenie procesów mitozy.

Efekt bioelektryczny normalizuje potencjał membrany. Każda komórka ma więcej ładunków ujemnych niż dodatnich, a potencjał wynosi od 60 do 90 miliwoltów. W patologicznych stanach potencjał ten spada w związku z przenikaniem przez membranę do wnętrza komórki jonów Na+. W celu odwrócenia tego procesu komórka potrzebuje energii, a może ją otrzymać np. z procesu hydrolizy kwasu ATP. Z kolei naświetlanie laserem stymuluje wydzielanie ATP.

Efekt bioenergetyczny jest czynnikiem, który stymuluje odżywianie i wzrost komórek oraz reguluje liczne procesy międzykomórkowe.

Efekty wtórne, będące końcowym wynikiem reakcji łańcuchowych zapoczątkowanych przez efekty pierwotne, obejmują efekt przeciwbólowy, przeciwzapalny i biostymulacyjny.

Efekt przeciwbólowy powoduje liczne zjawiska, w tym wzmożenie wydzielania endorfin, stymulowanie regeneracji obwodowych aksonów po uszkodzeniu nerwów, hyperpolaryzację błon komórek nerwowych, zmiany stężeń transmiterów w synapsach, efektywne przekazywanie energii protonów do punktów akupunktury.

Efekt przeciwzapalny wywołuje między innymi przyspieszenie resorbcji obrzęków i wysięków, poprawę mikrokrążenia, rozszerzenie naczyń krwionośnych, stymulację migracji makrofagów, możliwość ułatwienia wytworzenia krążenia obocznego.

Efekt biostymulujący poprawia krążenie, odżywianie i regenerację komórek, stymuluje syntezę białka, regeneruje naczynia krwionośne, powoduje wzrost fibroblastów i włókien kolagenowych oraz komórek nerwowych.

Podstawą jest ustalenie rozpoznania, a następnie właściwe rozplanowanie postępowania. Laseroterapia może być stosowana w formie monoterapii lub terapii skojarzonej np. z farmakoterapią, akupunkturą, fizykoterapią. Następnie należy dobrać odpowiedni rodzaj promieniowania (długość fali), jego moc, czas trwania zabiegu, ilość zabiegów i sposób naświetlania. Dawkę energii dobiera się w zależności od całego przebiegu procesu chorobowego, typu schorzenia, głębokości tkanek docelowych oraz ewolucji objawów. Ogólnie jest przyjęte, że niższe częstotliwości promieniowania laserowego stosowane są w celu osiągnięcia efektu przeciwbólowego, z kolei wyższe w celu osiągnięcia efektu przeciwzapalnego.

Sposoby naświetlania obejmują dwie podstawowe techniki - bezkontaktową i kontaktową. Mogą one obejmować technikę punktową, powierzchniową, inwazyjną i bezinwazyjną.

Laseroterapia jest stosowana coraz szerzej. W odpowiedzi na pytanie dlaczego tak się dzieje, można wymienić jej dużą efektywność, bezbolesność, aseptyczność, szybkość, brak przeciwwskazań wiekowych i efektów ubocznych. Jest zalecana i stosowana między innymi w chirurgii, ortopedii, akupunkturze, w chorobach układu ruchu, chorobach skóry, w ginekologii, stomatologii, w chorobach otolaryngologicznych i neurologicznych. Jest to wartościowa metoda leczenia, z którą na pewno warto się bliżej zapoznać.

Solarium

Solarium to nic innego jak próba naśladowania słońca. Szybki rozwój gospodarczy doprowadził wiele społeczeństw do sytuacji w której ludzie nie mają czasu na wystarczająco długi codzienny kontakt ze słońcem. Pracujemy od rana do wieczora, szkolimy się w weekendy, a na długie urlopy albo nas nie stać, albo nie mamy czasu. W obliczu tej sytuacji - wiedząc jak życiodajna i potrzebna do prawidłowego rozwoju jest rola słońca - skonstruowano maszynę pozwalającą nie tylko je naśladować, ale i ulepszyć. W języku polskim maszynę tą nazwano solarium. Solarium to słońce na żądanie! Solarium to w wielkim skrócie urządzenie elektryczne wyposażone w specjalistyczne źródła światła, czyli świetlówki i promienniki światła ultrafioletowego umożliwiające terapię selektywną wiązką promieni UV. Świetlówki używane w solarium przypominają budową zewnętrzną lampy jarzeniowe, z którymi spotykamy się, na co dzień w sklepach i biurach. Konstrukcyjnie są one takie same i działają na takich samych zasadach. Jedyną różnicą jest ich moc oraz długości promieni, które emitują. W wyniku długoletnich badań opartych na pracy Friedricha Wolffa wyselekcjonowano promienie odpowiedzialne za opalanie oraz produkcję witaminy D. Przemysł dopasował swoje linie produkcyjne i na rynku w latach 80-tych pojawiła się pierwsza lampa do solarium. W lampie do solarium bardzo staranie ograniczono pasmo ultrafioletu, wyeliminowano kancerogenne promienie UVC intensyfikując jednocześnie efektywność niewidocznych gołym okiem promieni ultrafioletowych z pasma UVA. Staranie dobrano również moc rumieniotwórczych promieni UVB w taki sposób aby klienci nie ulegali poparzeniom w wyniku przedawkowania. Takim sposobem uzyskano sztuczne słońce, świecące w solarium zawsze taką samą mocą. "Słońce" w solarium może fizycznie świecić przez 24 godziny na dobę. Jego dawkę możemy regulować w solarium w bardzo prosty i pewny sposób dostosowując w odpowiedni sposób czas ekspozycji. Aby opalanie było w pełni bezpieczne, musimy jego czas i rodzaj dopasować do typu skóry i stopnia jej przygotowania do opalania. Jeśli ktoś myśli, że opalanie ogranicza się do zakupu urządzenia opalającego i przyciskania guzików to jest niestety w wielkim błędzie. Aby opalać w bezpieczny i zarazem profesjonalny sposób trzeba posiadać stosunkowo szeroką wiedzę na temat zjawisk fizycznych zachodzących w skórze człowieka podczas jej ekspozycji na promienie UV.

Historia solarium

Ojcem solarium - trochę nieświadomie - stał się w latach siedemdziesiątych niemiecki naukowiec Friedrich Wolff, który jako pierwszy skonstruował urządzenie służące naświetlaniu promieniami UVA. Pierwsze solarium wyglądało mało profesjonalnie i dzisiaj kojarzyć się nam może bardziej z solarium domowym. Nie miało ono jednak służyć opalaniu lecz leczeniu i zapobieganiu chorobom wynikającym z niedoborów witaminy D. W kilka lat później, wiedząc już o tym jak ważna jest rola światła słonecznego i zawartego w nim promieni ultrafioletowych i posiadając techniczne możliwości w postaci lampy do solarium skonstruowano urządzenia, które opuściły placówki naukowe oraz gabinety światłoterapii. Znalazły one nowe miejsce w salonach solarium, dostępnych dla wszystkich bez skierowania i recepty. Dodatkowa moda na brąz przyczyniła się do szybkiego rozwoju nowej branży. Podobnie jak w innych branżach czego najlepszym przykładem jest w przemysł samochodowy, branża solarium rozwijała się w kierunku ulepszenia wyglądu, podniesienie komfortu jak i atrakcyjności opalania w solarium. W nowoczesnych salonach solarium spotykamy dzisiaj piękne, duże, komfortowe, wyposażone w wiele dodatków maszyny , umożliwiające jednak od 30 lat zawsze to samo - kontakt z promieniami ultrafioletowymi w odpowiednio wyselekcjonowanej długości fali.

Wraz z rozwojem branży opalanie w solarium stało się nie tylko wygodne. Dzięki nieprzemijającej modzie na brązowy odcień skóry nadal dominującej w czasopismach kobiecych, solarium rozwija się nadal. Brązowa skóra stała się nie przez przypadek symbolem zdrowia i zadowolenia. Wiedząc o biopozytywnym wpływie promieni UV na nasz organizm, musimy przyznać że opalanie się w solarium jest raczej rozsądnym wyborem, zapewniającym bezpieczne obcowanie z życiodajnymi promieniami. Oczywiście - mogą one być również niebezpieczne. Wszystko w nadmiarze szkodzi - solarium i słońce również. W umiarze jednak zarówno solarium jak i słońce może okazać się nie tylko dobrym lekarstwem, ale i zbawienną i zarazem przyjemną terapią i sposobem na zdrowe życie - również w porze jesienno zimowej, kiedy to w naszej szerokości geograficznej kontakt z naturalnym słońcem jest bardzo utrudniony.

Solarium - kierunki rozwoju

Bezpieczeństwo - tym aspektem kieruje się dzisiaj nowoczesna branża solaryjna konstruując urządzenia nie tylko do opalania, ale i również do profesjonalnej światłoterapii. Bezpieczeństwo stało się od kilku lat tematem przewodnim w rozwoju branży słonecznego wellness.

Nowe typy lamp, nowe odkrycia na polu światłoterapi doprowadziły do powstania urządzeń gwarantujących bezpieczeństwo oraz efektywność usług solarium. Do najważniejszych z osiągnięć ostatnich lat należą:

- Opatentowany niemiecki system SkinControl umożliwiający jako jedyny dokładny pomiar aktualnej odporności skóry na promienie UV. SkinControl umożliwił bezpieczne dozowanie promieni ultrafioletowych w solarium - bez względu na rodzaj urządzenia i skóry klienta.

- Urządzenia światowego lidera solarium grupy JK Ergoline Soltron wyposażono w inteligentne systemy pomiarowe ograniczające moc promieni UV w ramach jednego seansu. System Ergoline IQ wylicza na podstawie koloru skóry i rodzaju lamp efektywną moc potrzebną do uzyskania opalenizny w czasie seansu trwającego np. 20 minut.

- Firma KBL wprowadziła na rynek urządzenie do pomiaru koloru, wilgotności i stopnia natłuszczenia skóry, umożliwiające lepsze określenie jej fototypu.

Biomasaż

Biomasaż to połączenie medycyny konwencjonalnej z medycyną wschodnią. Wykorzystuje się w nim elementy klasycznego masażu leczniczego przy jednoczesnym oddziaływaniu na punkty biologicznie aktywne w celu uzyskania efektu profilaktycznego lub terapeutycznego. Polega on na stymulowaniu okolic przykręgosłupowych i kości krzyżowej z jednoczesnym stosowaniem akupresury na wybrane punkty chińskie (na całym ciele pacjenta).

Podczas zabiegu biomasażu wykorzystuje się między innymi związek pomiędzy skórą, układem nerwowym a narządami wewnętrznymi (odruchy skórno-trzewne i trzewno-skórne, strefy Heada). Odpowiednia stymulacja punktu lub fragmentu ciała staje się źródłem impulsów nerwowych, które przez nerw rdzeniowy po odpowiedniej transformacji docierają do związanego z nim chorego narządu. W narządzie natomiast, poprzez odruchowe zwiększenie lub zmniejszenie napięcia, np.naczyń krwionośnych, poprawia się ukrwienie, odżywienie i utlenienie. Działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie narządów układu oddechowego powoduje rozszerzenie oskrzeli, zwiększenie wydzielania śluzu, lepsze odkrztuszanie, czyli w sumie lepszą wentylację płuc. W układzie pokarmowym, np. w chorobie wrzodowej żołądka, znosi patologiczne napięcie mięśniówki gładkiej, poprawia ukrwienie śluzówki i normalizuje jej wydzielanie. Podobny wpływ wykazuje na inne narządy i układy. Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż w podstawowym obszarze biomasażu leżą punkty alarmowe Shu (patrz rysunek obok) aż 12 narządów wewnętrznych (płuca, jelito grube, żołądek, śledziona, trzustka, serce, jelito cienkie, pęcherz moczowy, nerki, osierdzie, pęcherzyk żółciowy i wątroba). Biomasaż ma ogromny wpływ na poprawę systemu odpornościowego pacjenta, dlatego zalecany jest przy częstych i przewlekłych chorobach. Poprzez zaangażowanie układu wegetatywnego, ośrodków mózgowych, systemu hormonalnego wpływa na wszystkie narządy i układy, na ich czynności fizjologiczne, na mechanizmy obronne i przystosowawcze, warunkujące prawidłowe funkcjonowanie ustroju.

Możliwy wpływ biomasażu na poszczególne układy i narządy

Układ sercowo-naczyniowy:

- regulacja ciśnienia krwi

- zmiana rytmów pracy serca i siły skurczów

- zwiększenie tolerancji organizmu na niedotlenienie.

Układ oddechowy:

- rozrzedzenie śluzu i zwiększenie jego wydzielania

- zwiększenie pojemności życiowej płuc

- zwiększenie amplitudy skurczów przepony i tym samym usprawnienie oddychania przeponowego.

Układ mięśniowy:

- normalizacja kurczliwości mięśni szkieletowych i tym samym zwiększenie ich ruchomości.

Układ nerwowy:

- zmniejszenie bólu poprzez podniesienie progu bólu

- regulacja rozchwianych funkcji układu autonomicznego

- przyspieszenie regeneracji włókien nerwowych.

Układ pokarmowy:

- wpływ na perystaltykę jelit i napięcie ścian żołądka

- zwiększenie kurczliwości pęcherzyka żółciowego.

Układ moczowo-płciowy:

- wpływ na mięśnie gładkie narządów ukłdu moczowo-płciowego

- wzmocnienie mięśni dna macicy i mięśni zwieraczy

- wpływ na gruczoły płciowe i menstruację.

Przeciwwskazania: choroby zakaźne, choroba nowotworowa, uogólnione choroby zapalne skóry, ciąża, menstruacja, rozrusznik serca.

Akupresura

Akupresura (acupressure) to najstarsza w świecie metoda leczenia. Zapoczątkowali ją dawni chińscy lekarze przed paroma tysiącami lat. Uważali oni, że rodzimy się wyposażeni w specjalną siłę, którą dziś utożsamiamy z wolą życia. Siła ta, dominująca w całym wszechświecie, nazywana jest energię Qi i krąży we wszystkich ustrojach żywych jak i w każdej materii posiadającej strukturę chemiczną.

Energia Qi składa się z dwóch przeciwstawnych sił: żeńskiej Yin, męskiego Yang. Wszystko co nas otacza można zaliczyć do Yin lub Yang. Yin to: ciemność, księżyc, noc, zimno, woda, słabość, smutek. Yang to: światło, słońce, dzień, niebo, ogień, ciepło, siła, szybkość, radość. Energia Qi krąży w zdrowym organizmie w sposób ciągły, poprzez konkretne szlaki zwane meridianami. Krążąc przepływa przez wszystkie narządy w określonej kolejności, określonej porze dnia. Z krążeniem tym wiąże się optymalny czas pracy narządu lub punkt kulminacyjny największego natężenia jego aktywności. Największy przypływ energii Qi do narządu maksymalnie go uaktywnia. Uważa się, że właśnie w tym czasie narządy są najbardziej podatne na różnego rodzaju oddziaływanie, tak chorobotwórcze, jak i lecznicze. Każdy z meridianów zawiera w sobie określoną liczbę punktów chińskich. Oddziałując na nie możemy poprzez układ nerwowy wpływać na organy wewnętrzne. Następuje przy tym wytwarzanie substancji chemicznych i hormonalnych. Te miejsca na skórze różnią się od pozostałych właściwościami cieplnymi, biochemicznymi i elektrycznymi. Punkty chińskie znajdują się na ciele człowieka od urodzenia a ich wielkość waha się od 2-5 mm (w czasie choroby mogą się powiększyć do 10 mm). Dzięki punktom na meridianach można dotrzeć do wewnętrznych rozgałęzień, którymi krąży Qi. Niegdyś chińskie miasta otaczały mury; bramy otwierano, by wpuścić kupców dostarczających żywność, zamykano,by ustrzec się niebezpieczeństwa. Punkty chińskie to właśnie takie bramy, niedostrzegalne wrota ciała, które otwierają się i zamykają, by w ten sposób regulować jego dynamikę. Akupresura działa inaczej niż lek, który przynosi ograniczony i wybiórczy rezultat. Co więcej, leki zachodnie często wywołują tak zwane skutki uboczne, czyli niekorzystne zmiany w organizmie. W medycynie chińskiej odwrócono tę logikę: ogólne zmiany w organizmie prowadzą do zaniku niepożądanych objawów. Akupresura porusza Qi, budząc je z zastoju, przywraca normalne krążenie, uśmierza bóle i w dużym stopniu ułatwia proces zdrowienia.

Wskazania i przeciwwskazania do stosowania akupresury

Akupresurę można stosować z powodzeniem w badzo wielu dolegliwościach. Ważne jest jednak, aby zawsze przy poważniejszych problemach zdrowotnych korzystać z porady i leczenia lekarza.

Akupresurę można stosować w celu likwidacji lub zmniejszenia wielu dolegliwości bólowych (w tych przypadkach większe efekty daje elektropunktura)

- bóle głowy różnego pochodzenia

- bóle w obrębie kręgosłupa

- bóle krzyża i dolnej części pleców

- bóle reumatyczne

- nerwobóle

- bóle mięśniowe.

Choroby neurologiczne:

- choroby korzeni i splotów nerwowych

- zawroty głowy

- padaczka

- zaburzenia ruchowe kończyn

- zaburzenia czuciowe kończyn

- osłabienie i zaniki mięśni.

Choroby układu pokarmowego:

- wrzody żołądka i dwunastnicy

- wymioty

- bieguka

- kolka jelitowa

- niestrawność

- nieżyt żołądka

- choroby jelit

- choroby wątroby i woreczka żółciowego.

Choroby układu oddechowego:

- astma

- nieżyt nosa

- zapalenie gardła

- zapalenie zatok

- zapalenie oskrzeli

- kaszel.

Choroby serca i układu krążenia:

- nadciśnienie i niedociśnienie

- niedokrwienna choroba serca

- zaburzenia rytmu serca

- miażdżyca

- zaburzenia krążenia w kończynach.

Choroby układu moczowo- płciowego:

- stany zapalne

- obrzęki kończyn pochodzenia nerkowego

- zaburzenia miesiączkowania

- zaburzenia w okresie menopauzy.

Okulistyka:

- zapalenie rogówki

- zapalenie spojówek

- choroby nerwu wzrokowego

- łzawienie.

Zaburzenia psychiczne:

- wyczerpanie psychiczne

- zaburzenia snu

- nerwice.

Przeciwwskazania:

- łagodne i złośliwe nowotwory

- ciąża

- ostre choroby infekcyjne i gorączkowe o niejasnej etiologii

- przewlekłe choroby infekcyjne w stadium zaostrzenia

- zawał mięśnia sercowego

- zakrzepice tętnicy wieńcowej oraz zatory w okresie ostrym

- daleko posunięte wyniszczenie.

Technika zabiegu

Jednym ze sposobów oddziaływania na organy wewnętrzne poprzez punkty chińskie jest akupresura. Dzięki niej możemy odzyskać pogodę ciała i ducha a nawet wyleczenie pewnych dolegliwości.

Masaż punktowy robimy opuszkami palców, z siłą nacisku zależną od odczuć pacjenta. Odpowiedni punkt masujemy przez 1-2 minuty z zastosowaniem odpowiedniej techniki, opisanej poniżej.

Masaż metodą hamującą

- zaczynamy okrężnymi ruchami ze stopniowym wzmacnianiem uciskania palcem na punkt. Po ok. 30 sekundach przechodzimy do ruchów "uciskanie - zwalnianie" w rytmie 1-2 ruchów na sekundę. Po ok. 1 minucie znowu przechodzimy do ruchów okrężnych.

Masaż metodą pobudzającą

- polega na szybkich, rytmicznych ruchach obrotowych, z częstotliwością 4 ruchów na sekundę.

Przy oznaczeniach punktów akupunkturowych podaję w nawiasach literę "h" lub"p". Litera "h" oznacza, że na dany punkt oddziałujemy metodą hamującą. Litera "p", że oddziałujemy metodą pobudzającą. Masaż punktowy stosuje się codziennie przez 10 dni. Po ok. tygodniu można powtórzyć serię masaży. W przypadku dolegliwości ostrej jak np. ból zęba, masaż robimy nawet trzy razy w ciągu jednego dnia.

Zapraszam do zapoznania się z innymi tematami:

Historia masażu Rodzaje masażu Techniki masażu Masaż w jednostkach chorobowych Fizjoterapia Dieta Kinezyterapia Fitness Odchudzanie Zdrowie

Strona główna

Darmowy hosting zapewnia PRV.PL